حجت‌الاسلام مرتضی عباسی، پژوهشگر حوزه مهدویت با بیان اینکه حکومت حضرت مهدی(عج) و کارگزاران او از مهمترین و بحث انگیزترین موضوعاتی است که از گذشته‌های دور حتی در میان ادیان مختلف آسمانی نیز مطرح بوده است، گفت: پیروان ادیان آسمانی در این عقیده مشترک هستند که آینده جهان به دست صالحان و خداپرستان است. از این‌رو، هر کدام از ادیان، حکومت آخرالزمان را از آن خود می‌دانند، به‌طور نمونه مسیحیان، منجی آخرالزمان را حضرت مسیح می‌دانند در حالی که مسلمانان معتقدند او از نسل پیامبر اسلام(ص) است و دین او اسلام و براساس شریعت محمدی قیام می‌کند و حکم می‌راند. 

حکومت جهان اسلام به رهبری امام زمان(عج) دارای روح و ماهیت ویژه‌ای است که دیگر حکومت‌ها از آن بی‌بهره‌اند. ماهیت حکومت اسلام، آموزه‌های وحیانی است که به او تعلیم می‌دهد، خدای او یکی است و فقط باید در برابر او عبادت و کرنش کند و در رفتار و کردارش از دایره بندگی خدا بیرون نرود زیرا فرمود: «یَعْبُدُونَنِی لَا یُشْرِکُونَ بِی شَیْئًا؛ فقط مرا بپرستند و هیچ چیزی را شریک من نگیرند» (نور/ آیه ۵۵)؛ این حکومت پیامی دارد که در بستر عمل به ارزش‌های وحیانی، دنیای بهتری را به وی ارزانی بدارد و متأسفانه آنچه در حکومت امروز بشری کمتر یا اصلاً به چشم نمی‌خورد خداست و عدم پایبندی به وحی اخلاق و ارزش‌های معنوی است. 

اساساً تاروپود حکومت مادی بر سرمایه‌اندوزی، مال‌پرستی و سود بیشتر از هر طریق و ترفندی بناگذاری شده است. این تاروپود جای عشق به خوبی‌ها، ارزش‌ها، ایثار و مجاهدت‌ها و بالاخره زیبایی‌های زندگی را اشغال کرده؛ به‌طوری که جامعه انسانی را از گردونه خوبی‌ها حذف کرده است. بنابراین، حکومت مادی بر این پندار است که دین و امور معنوی در پیوندهای اجتماعی ناکارآمد است و این پندار تا جایی در افکار و اندیشه جامعه بشری ریشه کرده که معتقد است تمدن و حکومت را باید بدون در نظر گرفتن ارزش‌ها پایه‌ریزی کرد. 

استاد شهید مرتضی مطهری در این باره می‌نویسد: «فکر خدا و زندگی اخروی را باید کنار گذاشت... باید رأفت و رقت قلب را دور انداخت، رأفت از عجز است. فروتنی و فرمانبرداری از فرومایگی است. حلم و حوصله، عفو و اغماض، از بی‌همتی و مستی است. مردانگی باید اختیار کرد، بشر باید به مرحله مرد برتر برسد، عزم و اراده داشته باشد این است روح حکومت مادی غرب که از باب نمونه به آن اشاره کردیم.» ولی حکومت جهانی مهدوی که به همت توانای امام عصر(عج) توسعه و گسترش می‌یابد براساس وحی و ماهیت دینی جلوه‌گری می‌کند دارای چند ویژگی خواهد بود.

در حکومت جهانی اسلام عدل سنگ بنای آن است

اجرای عدالت اجتماعی و گسترش آن از بنیادی‌ترین حکومت مهدوی است که پیامبر اکرم(ص) نیز و امام بعد از آن بر این حقیقت اشاره داشته‌اند که امام زمان(عج) خواهد آمد و جهان پر از ظلم و جور را پر از عدل و داد خواهد کرد. بنابراین، می‌توان گفت سرآغاز انقلاب اجتماعی و حکومت جهانی آن حضرت اجرای عدالت براساس دین است. این اجرای عدالت نیازمند کارگزاران و کارکنانی عادل و نیکوکار است. 

او ادامه‌دهنده راه پیامبران و اولیاست. «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَیِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْکِتَابَ وَالْمِیزَانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ؛ ما فرستادگان خود را با نشانه‌های روشن و پیغام‌های راست فرستادیم و با ایشان کتاب و ترازو فرستادیم تا مردمان را به دادگری به پا دارند.» (حدید/ آیه ۲۵)، از این‌رو همان‌طور که پیامبران وظیفه داشتند که در برابر کتاب و میزان، مردمان را به دادگری به‌پا دارند حضرت مهدی(عج) نیز وظیفه دارد بر سیره پیامبران، جامعه انسانی را به دادگری به‌پا دارد و از نارواها و ستم بازدارد. 

«إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ وَإِیتَاءِ ذِی الْقُرْبَیٰ وَیَنْهَیٰ عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْکَرِ وَالْبَغْیِ ۚ یَعِظُکُمْ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ؛ خدا به عدل و احسان و بخشش به خویشاوندان فرمان می‌دهد از فحشا و زشتکاری و ستم نهی می‌کند.» (نحل/ آیه ۹۰)؛ این آیه اصول ارزش‌های فردی و اجتماعی را ترسیم کرده و نیز از ضد ارزش‌ها و پلیدی‌ها بازداشته است و به معنای واقعی و کامل در عصر ظهور پیاده خواهد شد. عدل یعنی نگهداشت دقیق حقوق مردمان و مبارزه فراگیر، و همه سویه با نابرابری‌ها و احسان، جایگاه برتری در میان ارزش‌های اجتماعی اسلام دارد که به یک معنا بالاتر از عدالت است. زیرا اگر در هر حکومتی پایه‌های حقوقی انسانی، براساس عدالت اجتماعی استوار شود، در این صورت جلوه‌های احسان و نیکوکاری، فضای جامعه را پر می‌کند. 

به فرموده امام علی(ع) عدل قانونی است فراگیر و قابل گسترش و احسان نیز ارزشی است ویژه «عارض خاص». وظیفه اولیه در هر حکومت و جامعه‌ای به‌خصوص در جامعه دینی نهادینه کردن بنیادهای اجتماعی براساس عدل است؛ اگر مردم در حکومتی که همه نهادها و ارکان آن بر هِرم عدل استوار شده باشند، در آن وقت است که ریشه‌های نوع‌دوستی، برادری، مهرورزی، توانا می‌شوند. ماهیت اصلی حکومت جهانی مهدویت بر مدار بندگی و عبودیت است، همان که خدای متعال به آن فرمان داده: «أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیَّاهُ؛ که جز او را نپرستید.» (اسراء/ آیه ۲۳) 

عبودیت و بندگی وقتی به اوج می‌رسد که بنده آنچه را که معبودش از همه چیز بیشتر دوست دارد. در راه پیاده کردن آن تلاش کند. اسماعیل بن مسلم می‌گوید در محضر امام صادق(ع) بودم که شخصی از آن حضرت پرسید بین این دو آیه «إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ» و «الّا تعبدوا الاّ ایّاه» چگونه می‌توان جمع کرد. حضرت فرمود: «بلی، خداوند برای بندگان خود دستوری ندارد جز اجرای عدالت و عمل به احسان.»

به عبارت دیگر عدل نماد فرهنگ اجتماعی اسلام است و احسان نماد فرهنگ اخلاقی آن. اگر این دو رکن در جامعه و حکومتی رواج یابد و ساختار اجتماعی آن حکومت بر این دو استوار و پایه‌ریزی شود دو واقعیت دیگر که از ویژگی‌های فرهنگ و حکومت جهانی مهدویت است، روشن می‌شود. 

تراز حکومت حضرت مهدی(عج) عدل است که در پرتوی آن، دیگر ارزش‌ها جایگاه واقعی خود را می‌یابند. مرحوم شیخ صدوق در این باره می‌گوید «یظهر الله به الأرض من کلّ جور و یقدسها من کل ظلم ... فاذا خرج وضع میزان العدل بین النّاس، فلا یظلم احدٌ احداً.» 

در حکومت جهانی حضرت مهدی(عج) جهان از هرگونه ستم پاک می‌شود. آن‌گاه که ظهور کند، میزان عدل را در میان جامعه بشری بنا خواهد کرد، هیچ‌کس به دیگری ستم روا نخواهد داشت.